DHISMAHA GOLAHA GARSOORKA IYO GOLAHA DEEGAANKA MUQDISHO (CITY COUNCIL)
Madaxweynaha la doortay ayaa waxaa looga fadhiyaa dhismaha labo arrimood oo aad ugu muhiim halkaan siyaasad xumada ay ragaadisay waxaan u kala qaadanaynaa sidatan
DHISMAHA GOLAHA GARSOORKA SOOMAALIYEED
Dhibaatada cadaal darada dalka jirta ayaa meel sare gaartay iyadoo dadweyne badan xaquuqdoodii dhumisay iyadoo ay xukunada ay ridaan Maxkamadaha dalka ay dhibaato xukun ay ka jiraan oo cabashooyin badan ka soo baxayeen muddooyinkani haddaba waxaa loo baahan yahay inuu Madxweynah cusub looga fadhiyaa inuu ka qayb qaato dhismaha Golah a Garsoorka Soomaaliyeed si ay u hogaamiyaan cadaalada oo u dhisaan maamulada qaadyaash qaada dacwooyinka dadweynaha u dhaxeeya iyo xad gudubyada loo gaysto iyo inay qaabeeyaan dhismaha Maxkamda Sare iyo hogaankeeda iyo tan Dastuuriga ah oo kala hagta is qabadka iyoo fasiraada dastuurka o keentay muddooyin badan mas’uul waliba uu siduu isga doonayo u qaato tasi oo curyaamisay howlihii qaranka oo niyad jabisay siyaasada Soomaaliya iyo horumarkeeda.
Dhismaha Golaha Garsoorka iyo dhismayaasha Maxkamadda Sare iyo tan Dastuuriga oo ah mid qiimo weyn ugu kici doonta maamul dhisida iyo hore socodka siyaasada Soomaaliya waxayna daaweyn doontaa muranada iyo cabashooyinka ka imaanaysa dadweynaha oo kalsooni badan gali doonta nolosha iyo dowladnimada Soomaaliyeed.
DHISMAHA GOLAHA DEEGAANKA MUQDISHO (CITY COUNCIL)
Golaha Degaanka Magaalada (City Council) waa Gole sharciyeed oo leh awoodo qeexan oo xoojinaya nidaam shraci iyo qaraaro. Xubnaha golaha degaanka magaalo leedahay waxaa ay koabaan kartaa hadba tirade magaaladasi ku nool intay yihii waxaana badanaaba jira (7,11,20….) waxaa soo doorta degmooyinka iyo shan xubnood oo si baahan loo doorto dhammaan cod bixiyayaasaha magaalada, xubnaha uu ka koban golaha degaanka magaalada inta uu doono ha ka koobnaadee oo uu ku jiro quqa magaalada ayaa leh nidaamka sharci, qaraarada iyo mooshiinka, waxay soo saaraan ama bedelaan kharsh sanadeedka iyo xaqiijinta magacaabista duqa magaalada yeelanayso.
Golaha Degaanka waxa uu ka mas’uul yahay habaynta iyo soo saarida boonooyinka lagu bixinayo qandaraasyada iyo kharash garaynta kharashyada magaalada wixii ka badan 50,000 oo Dollar, Golahu waxa uu kirayn karaa guryaha ay magaalada leedahay (Real State) ama dhulalka canshuuraha laga qqaadayo hantida ku taala magaalada . Golaha Degaanka waxaa uu go’aamiyaa hanaanka nidaamyada sharciyadiisa iyo in kullamadiisa ay u furan yihiin in bulshada ay ka soo qayb galaan.
Waxaa loodoortaa xubnaha Golaha Deegaanka magaalada labadii sano oo kasta tiraday doonaan ha haadeene’e iyadoo xilli walba uu ka bilaabanayo 2 bisha koowaad ama wakhtigii kale ee lagu heshiiyo., shan xubnood waxaa loo soo doortaa si baahsan oo lagu salaynayo baaxada magaalada leedahay halka inta kale lagu dooranayo baaxada juquraafi ee degmo kasta leedahay iyadoo lagu salaynayo isku cel celis qiyaasta dadweynaha ku nool .
MAXAY GOLAHA DEGAANKU QABTAAN
Golaha Degaanka guud ahaan waxay yihiim laanta sharciga ee dowlada magaalada waana waaxda siyaasad samaynta. Golaha Degaanka waxa uu ka wada hadlaa yoolalka magaalada, mashaariicda waaweyn iyo horumarinta adeegyada bulshada magaalada iyagoo ku salaynaya baaxada koritaanka bulshada eee dhulka loo isticmaalayo maaliyada iyoo qorshayaasha istaraatijayadeed, dastuurka magaalada u degsan waa kan dhaaajiya oo ay Golaha Degaanka qabanayaan iyo waxa ysan qabian Karin.
Qoraalka dastuurka Golaha degaanka waxaa ku qeexan baaxada waxyaabaha dowladu samaynayso guud ahaan oo ay ku jiraan sharciyada iyo mas’uuliyadaha dadak muwaadaniinta ah iyo waxyaabaha awoodaha iyo kantaroolida hogaaminayaan iyo qeexida Golaha Degaanka leyahay, waajibaadkaasi iyo mas’uuliyadahasi waxaa lagu soo koobayaa sida “ inay inay si wacan u sameeyaan inay wakiil uga noqdaan dadka soo doortay (Constituents) kaliya markii ay arkaan baahida magaalada dhammaanteed.
WAAJIBAADKA GOLAHA DEGAANKA
Awoodaha iyo waajibaadka duqa Magaalada iyo Golaha degaanka waxaa ku xeeran sharciga dowlada iyo sharciga magaalada , qaraarada iyo nidaamyada fulinta waajibaadkooda dastuuriga ah sraakiisha magaalada la soo doortay waxay waajibaadkooda yahay sida soo socota:
1. Samaynta Sharciyada, Qaraarada, Siyaasadaha iyo Nidaamyada caafimaadka, bed qabka iyo daryeelka dadka degan waqtigaasi iyo kuwa mustaqbalka.
2. Samaynta siyaasadaha ee si waxgal ah iyo wanaaga garsiinta adeegyada dowlada hoose (Municipal) ee magaalada .
3. Samaynta Yoolalka, Ujeeddooyinka iyo talaabooyinka hab socodka ee dowlada magaalada iyo maamulaha magaalada.
4. Ku darida, bedlida, kor u qadida iyo hoos u dhigida shaqooyinka dowlada hoose (Municipal)
5. Abuurida waaxyada, qaybaha , wakiilada, xafiisyada, gudiyada la talinta muwaadiniinta oo lagama maarmaanka oo si waxgalka iyo wanaaga howl gallada magaalada.
6. Taaba galinta sharciyeed oo kor u eegida maamulaha magaalada, shaqaalaha takhasuska leh , la taliyayaasha, gudiyada la talinta muwadaniinta iyo shaqaalaha kale, kuwa ku shaqeeya mutadawacnimada iyo saraakiisha ay magacaabaan ama adkaynta magaalada.
7. Kala shaqaynta gudiyada la talinta muwaadiniinta oo ay sameeyan Golaha Degaanka si ay u habeeyaan talooyinka ee Golaha Degaanka ee siyaasadaha, mashruucyada iyo qorshaynta kharash garaynta. Xubin kasta ee ka tirsan waaaxda dowlada ee la filayo inay qaataan shaqooyinka loo diro gudiga iyo ka qayb galida kullamada guddiyada.
8. Ka qayb galida qorshooyinka dhaadheer ee istaraatiyada bulsho.
9. Samaynta qorshaha guud oo ka kooban aaladaha isticmaalka dhulka, aaldaha wareejinta, hawada furan , ilaalinta, aaladaha madadaalada , aaladaha bed qabka iyo aaladaha degaamaynta ama guriyaynta.
10. Samaynta qoshoyinka waaweyn ee biyaha , bulaacadaha, gudbinta wasakhda, goobaha lagu nasto, goobaha dowlada hhose , ee hogaaaminta qorshaha mustaqbalka magaalada ee adeegyada bulshada muhiimka ee aad ugu darran howlaha magaalada.
11. Ansixinta xuduudaha dowlada hoose, saamayn ku yeelayashada iyo la wareegida dhulka magaalada.
12. Ansixinta ee is bedelada meelaha , waaxyaha hoose iyo goobaha ganacsi iyo warshadaha intaba.
13. Ansixinta dhammaan heshiisyada horumarinta ee ddadka degaanka , ganacsiga iyo kuwa horumariya warshadaynta.
14. Ansixinta qorsha shanta sano ee horumarinta magaalada.
15. Ansixinta kharash bixinta magaalada.
16. Ansixinta kharash bixinta magaalada.
17. Hore u dhigida xiriirka wanaagsan ee dowlada federaalka, waddanka iyo hay’adaha dowladaha hoose. Duqa magaalada iyo Golaha Degaanka ayaa door muhiim ah ee ka shaqaynta ee saraakiisha ku haboon ee arrimaha is dhex galka ay sharciga u leeyihiin, dhibaatooyinka goboleed ee saamaynta ku leh ee dadka degaaanka degan.
18. U adeegida goboleed iy xubnaha dowladeed, guddiyada, xooggaga shaqo ee hore u dhigida iyo difaacida danaha dadka degaanka.
19. Magacaabista iyo shaqo ka qaadida haddii lagama maarmaan loo arko cod tiro badnaan ah, maamulaha magaalada.
20. Habaynta waajibaadyada kale ee aasaasida sharciyada, qaraarada, heshiisyada qandaraasyada iyo nidaaminta.
Dhisida labadaasi Gole ( Golaha Garsoorka & Golaha Deegaanka Muqdisho ) ayaa muhiim u ah dowlad dhisida Soomaaliya oo qab qabsi iyo is af ran waa badan ragaadiyay maamuladii dalka soo maray waxayna daawo waafi u noqonaysaa in maamul wanaag iyo dowladnimo la helo hadii Alle idmo
W.Q. Maxamuud Yusuf Culusow
E-mail: [email protected]
