Ra’iisal wasaarihii dalka Itoobiya Hailemariam Desalegn ayaa is casilay Khamiistii 15-ka Febraayo 2018, waxayna Itoobiya gashay xaalad degdeg ah iyo marxalad siyaasadeed oo aan la saadaalin karin.
Is-casilaada Desalegn ayuu sabab uga dhigay isbedel siyaasadeed oo dalka Itoobiya ka dhaca, laakiin waxaa shaki badan dhaliyey markii lasoo celiyey xaaladii degdega ahayd oo muujineysa inuu khilaaf ka dhex jiro isbaheysiga talada haya ee ay hoggaanka u heyso TPLF.
Arrintan waxay timid iyadoo labadii sano ee ugu danbeysay ay dalkaasi ka socdeen dibadbaxyo dowladda looga soo horjeeday oo dad badan lagu dilay, laguna xirxiray kumanaan kale, waxaana qowmiyadaha kacdoonka wada ee Oromada iyo Amxaaradda ay dadka dalkaasi ka yihiin 60%.
Xilligan xaaladda adag ay Itoobiya ku jirto ayaa la is weydiinayaa cidda noqon doonta ra’iisal wasaaraha Itoobiya cusub ee bedeli doona Hailemariam Desalegn oo ahaa siyaasi qunyar socod ah oo degan..?, wuxuuna sidoo kale banneeyay gudoomiyanimadii xisbiga haya talada dalkaasi ee EPRDF.
Dadka falanqeeya siyaasadda Itoobiya ayaa aaminsan inay adag tahay in la saadaaliyo siyaasiga noqon doona ra’iisal wasaaraha cusub ee Itoobiya marka laga eego xaaladda hubanti la’aanta siyaasadeed ee xilligan ka jirta Itoobiya, iyadoo aan dalkaasi looga baran isbedelo siyaasadeed oo waaweyn.
Waxay u dhowdahay in si ku meelgaar ah xilka ra’iisal wasaaraha loogu dhiibo Demeke Mekonnen oo hadda ah ra’iisal wasaare-xigeenka, waxaanu Mr. Demeke ka soo jeedaa xisbiga ANDM ee isbahaysiga la ah EPRDF, wuxuunu sidoo kale Mr. Demeke hayaa xilka guddoomiye-xigeenka xisbiga EPRDF ee talada Itoobiya haya, waxaanu ka soo jeedaa Qomwiyada Amxaarada.
Waxaa la saadaalinayaa in si KMG ah u qabto xilka ra’iisal wasaaraha Itoobiya inta Isbaheysiga EPRDF uu qabsanayo shirkiisa xiga ee lagu dooranayo guddoomiyihiisa cusub oo noqonaya ra’iisal wasaare.
Waxaa kaloo suurtogal ah in xilkan qabtaan siyaasiyiin ka soo jeeda xisbiga Qowmiyada Oromada ee xisbiga OPDO, laakiin hoggaamiyayaasha xisbigan waxaa ku hor gudban aqabad ah inaysan badankood ka tirsanayn Baarlamaanka dalkaas, mar haddii Ra’iisal wasaaraha laga soo dhex dooranayo Baarlamaanka gudihiisa.
Shaqsiyaadka Oromada ah ee ixtiraamka siyaasadeed ku dhex leh baarlamaanka kuwaas oo laga yaabo inuu midkood noqdo ra’iisal wasaaraha Itoobiya waxaa ka mida Dr. Abiy Ahmed, wuxuu ka mid yahay ragga aad loo hadal hayo. Dr. Abiy wuxuu ka tirsan yahay baarlamaanka, Sidoo kale Lemma Megersa oo ka mid ah hoggaamiyayaasha siyaasadeed ee ururka OPDO ayaa isna u dhow inuu noqdo ra’iisal wasaaraha Itoobiya.
Xubin kale oo farta lagu fiiqi karo ayaa ah Wasiirka arrimaha dibadda ee hadda xilka haya Dr. Workneh Gebeyehu oo ka mida hoggaamiyayaasha siyaasadeed ee qoomiyadda Oromada, kaasoo ka soo dhex muuqday siyaasiyiinta Orromada ee ku jira dowladda Itoobiya.
Siyaasiyiinta ayaa lagu wadaa in midkood uu noqdo ra’iisal wasaaraha Itoobiya, waxaana la aaminsan yahay in Itoobiya geli doonto xaalad siyaasadeed oo cusub, taasoo aan Itoobiya aysan dib ugu laaban doonin qaabkii uu xukunka dalkaasi ku socday 25-kii sano ee la soo dhaafay.
